Tímabundið atvinnuleyfi vegna skorts á starfsfólki
Heimilt er að veita tímabundið atvinnuleyfi vegna tiltekins starfs hér á landi þegar starfsfólk fæst hvorki á innlendum vinnumarkaði né innan Evrópska efnahagssvæðisins, í EFTA-ríkjum eða í Færeyjum, þ.e. vegna skorts á starfsfólki (skortsleyfi), sbr. 9. gr. laga nr. 97/2002 um atvinnuréttindi útlendinga. Skilyrði fyrir veitingu atvinnuleyfis samkvæmt ákvæði þessu eru m.a.:
- að leitað hafi verið aðstoðar Vinnumálastofnunar við að finna starfsmann innanlands og innan Evrópska efnahagssvæðinu, EFTA-ríkja eða Færeyja.
- að útlendingur hafi gert ráðningarsamning við atvinnurekanda,
- að aflað hafi verið umsagnar viðeigandi stéttarfélags og
- að atvinnurekandi færi fram sérstök rök fyrir nauðsyn þess að ráða til sín erlent starfsfólk frá ríkjum utan Evrópska efnahagssvæðinu, EFTA-ríkjunum eða Færeyja, m.a. á hvaða hátt það sé þýðingarmikið fyrir rekstur atvinnurekanda.
Vinnumálastofnun vekur athygli á því að atvinnuleyfi vegna skorts á starfsfólki er einungis veitt í undantekningartilfellum og þá í þeim tilgangi að mæta tímabundnum sveiflum á íslenskum vinnumarkaði. Enn fremur þarf atvinnurekandi að leita að starfsmanni sem nú þegar hefur aðgang að íslenskum vinnumarkaði áður en sótt er um slíkt leyfi sem og þegar sótt er um framlengingu þess.
Hafa samband
Þurfir þú frekari leiðbeiningar má hafa samband með því að senda tölvupóst á netfangið atvinnuleyfi@vmst.is eða á símatíma atvinnuleyfa. Yfirlit símatíma má finna hér.
Nauðsynleg gögn með umsókn
1. Frumrit af umsókn um tímabundið atvinnuleyfi vegna skorts á starfsfólki.
a. Afla þarf umsagnar stéttarfélags á umsókn áður en henni er skilað inn (reitur IV á umsókn) nema stéttarfélag sé EFLING stéttarfélag. Í þeim tilvikum aflar stofnunin þeirrar umsagnar.
b. Bæði útlendingur og atvinnurekandi þurfa að skrifa undir umsókn.
Hér má nálgast almennar leiðbeiningar við að fylla út umsókn um atvinnuleyfi.
2. Ráðningarsamningur milli útlendings og atvinnurekanda þar sem m.a. þarf að koma fram:
a. Upplýsingar um fyrirhugað starf útlendings hjá atvinnurekandanum, s.s. starfsheiti. Þá skal einnig tilgreina starfstöð.
b. Upplýsingar um lífeyrissjóð sem greiða á til vegna starfa útlendings.
c. Launakjör útlendings þurfa að vera í samræmi við gildandi kjarasamninga. Allar launatölur þurfa að koma fram á samningi, þar með talið yfirvinnukaup og vaktaálög, eða vísa með nákvæmum hætti til viðeigandi launaflokks samkvæmt kjarasamningi.
Hér má nálgast almennan gátlista við að fylla út ráðningarsamning samhliða umsókn um atvinnuleyfi.
3. Upplýsingar um tilraunir atvinnurekanda til að ráða starfsmann sem nú þegar hefur aðgang að íslenskum vinnumarkaði áður en leitað var utan Evrópska efnahagssvæðisins að starfsfólki.
a. Hafi atvinnurekandi ekki auglýst starfið í gegnum EURES vinnumiðlun Vinnumálastofnunar þegar umsókn berst stofnuninni, kann stofnunin að fresta afgreiðslu umsóknarinnar til að veita atvinnurekanda tækifæri til að auglýsa starfið.
4. Röksemdir atvinnurekanda fyrir nauðsyn ráðningu þessa tiltekins útlendings til starfa hjá atvinnurekandanum og af hvaða ástæðum það er þýðingarmikið fyrir rekstur atvinnurekandans.
a. Vakin er athygli á því að hér er ekki átt við um ástæður sem lúta að útlendingnum sjálfum eða aðstæðum hans heldur einungis ástæðum er lúta að atvinnurekandanum og aðstæðum á innlendum vinnumarkaði.
Það er á ábyrgð umsækjanda að leggja fram þau gögn sem nauðsynleg eru með umsókn um tímabundið atvinnuleyfi. Ef öll gögn eru ekki lögð fram með umsókninni leiðir það til þess að afgreiðslan tefst eða umsókninni verður synjað. Vinnumálastofnun getur óskað eftir viðbótargögnum ef stofnunin telur þörf á.
Hér má nálgast gátlista yfir þau gögn og upplýsingar sem leggja þarf fram þegar sótt erum atvinnuleyfi vegna skorts á starfsfólki. Umsækjendur þurfa að kynna sér gátlistann áður en umsókn er skilað til inn til Útlendingastofnunar.
Gildistími atvinnuleyfa á grundvelli skorts á starfsfólki:
Tímabundið atvinnuleyfi vegna skorts á starfsfólki sem veitt er í fyrsta sinn vegna tiltekins starfs er heimilt að veita til allt að eins árs í senn . Sé fallist á að um sé að ræða skort á starfsfólki vegna árstíðabundinna sveiflna á innlendum vinnumarkaði eða vegna árstíðabundinna verkefna, s.s. sláturtíð eru slík leyfi veitt til samræmis við það tímabil. Atvinnuleyfi vegna skorts á starfsfólki er hægt að endurnýja til allt að tveggja ára.
Lögverndaðar starfsgreinar:
Iðngreinar:
Í þeim tilvikum þegar starf sem sótt er um tímabundið atvinnuleyfi vegna telst til lögverndaðrar starfgreinar þá þarf að afla staðfestingar á starfsleyfi viðkomandi útlendings til að gegna starfinu. Skv. reglugerð nr. 940/1999 um löggiltar iðngreinar, sbr. iðnaðarlög nr. 42/1978, mega þeir einir starfa við slík störf á Íslandi sem hafa til þess starfsleyfi, sbr. 2. gr. iðnaðarlaga. Liggi slík staðfesting fyrir þarf hún að berast Vinnumálastofnun ellegar þarf að afla slíkrar staðfestingar. Frekari upplýsingar um öflun viðurkenningar á starfsréttindum og útgáfu á starfsleyfi er hægt að afla hjá ENIC/NARIC.
Þegar formlegt mat á starfsréttindum til iðnréttinda liggur fyrir þarf að skila afriti af starfsleyfi útgefnu af sýslumanninum á Austurlandi og matsbréfi útgefnu af ENIC/NARIC til Vinnumálastofnunar.
Heilbrigðisstéttir:
Í þeim tilvikum þegar starf sem sótt er um tímabundið atvinnuleyfi vegna telst til löggiltrar heilbrigðisstéttar þá þarf að afla staðfestingar á starfsleyfi viðkomandi útlendings til að gegna starfinu. Samkvæmt lögum um heilbrigðistarfsmenn nr. 34/2012 mega þeir einir starfa við slík störf á Íslandi sem hafa hlotið til þess leyfi landlæknis, sbr. 1. tölul. 2. gr. laganna. Liggi slík staðfesting fyrir þarf hún að berast Vinnumálastofnun ellegar þarf að afla slíkrar staðfestingar. Frekari upplýsingar um öflun viðurkenningar á starfsréttindum og útgáfu á leyfa er hægt að nálgast afla hjá embætti landlæknis.
Aðrar löggildar starfsgreinar: Ekki er hægt að gefa tæmandi upplýsingar um allar starfsstéttir sem teljast vera löggildar hér á landi eða hvar skal afla starfsleyfa vegna þeirra en yfirlit má nálgast á vef Háskóla-, iðnaðar- og nýsköpunarráðuneytisins
Auglýsing starfs hjá Vinnumálastofnun:
Við afgreiðslu umsóknar um tímabundið atvinnuleyfi vegna skorts á starfsfólki þá getur stofnunin talið nauðsynlegt að auglýsa starf hjá Vinnumálastofnun og í gegnum Eures vinnumiðlun stofnunarinnar. Í þeim tilvikum er umsækjendum sent erindi þar sem veittur er frestur til að skrá auglýsingu og leiðbeiningar um hvernig það er gert á Mínum síðum atvinnurekenda. Æskilegt er að auglýsing sem sett er inn í tengslum við umsókn um atvinnuleyfi sé í virkri auglýsingu í a.m.k. þrjár vikur. Kröfur til starfs mega ekki vera sérsniðnar að þeim einstaklingi sem sótt er um atvinnuleyfi vegna heldur taka við af því hvaða kröfur megi almennt gera til einstaklinga sem sinni sambærilegum störfum.
Auglýsing starfs í tengslum við umsókn atvinnuleyfis er hluti af heildstæðu mati stofnunarinnar á framboði starfsfólks á innlendum vinnumarkaði og innan Evrópska Efnahagssvæðisins. Skiptir því máli að atvinnurekandi sinni auglýsingu og umsýslu hennar af heilindum.
Hvenær má starfsmaður hefja störf:
Starfsmaður má ekki hefja störf fyrr en atvinnuleyfi er veitt. Öll atvinnuleyfi eru bundin við tiltekinn atvinnurekanda og flytjast ekki með útlendingi til nýs atvinnurekanda. Útlendingur sem starfar hjá fleiri en einum atvinnurekanda þarf því að sækja um atvinnuleyfi hjá hverjum og einum atvinnurekanda
Umsókn um framlengingu atvinnuleyfis:
Með umsókn um framlengingu á skortsleyfi þurfa öll sömu skilyrði að vera uppfyllt og þegar leyfið var veitt í fyrsta sinn. Kann fyrirtæki því meðal annars að þurfa að auglýsa umrætt starf aftur nema að Vinnumálastofnun veiti undanþágu frá því. Vísast því til þeirra skilyrða sem tiltekin eru að ofan. Enn fremur þarf atvinnurekandi að hafa staðið skil á staðgreiðslu skatta sem og tryggingagjaldi lögum samkvæmt vegna starfa útlendingsins.
Útlendingi er almennt heimilt að starfa meðan að umsókn um framlengingu leyfis hjá sama atvinnurekanda er í vinnslu. Það er þó skilyrði að umsókn um framlengingu sé lögð inn til Útlendingastofnunar fjórum vikum áður en að fyrra leyfi rennur út.
Nýr atvinnurekandi:
Vilji útlendingur, sem hefur fengið útgefið skortsleyfi, skipta um starf þarf hann að sækja um atvinnuleyfi hjá hinum nýja atvinnurekanda. Útlendingi er óheimilt að hefja störf hjá hinum nýja atvinnurekanda fyrr en atvinnuleyfið hefur verið veitt. Að öðru leyti fer um umsóknina líkt og þegar sótt er um atvinnuleyfi vegna skorts á starfsfólki í fyrsta sinn. Þarf atvinnurekandi því meðal annars að auglýsa umrætt starf nema að Vinnumálastofnun veiti undanþágu frá því. Vísast því til þeirra skilyrða sem tiltekin eru að ofan
Starfsmaður lætur af störfum:
Útlendingur með atvinnuleyfi vegna skorts á starfsfólki sem missir starf sitt getur sótt um 6 mánaða dvalarleyfi til Útlendingastofnunar til þess að leita sér að öðru starfi. Sjá nánar á vef Útlendingastofnunar.
Láti starfsmaður af störfum áður en atvinnuleyfi rennur út er umsækjendum skylt að upplýsa Vinnumálastofnun um það. Nægjanlegt er að tilkynna um starfslok með tölvupósti á netfangið atvinnuleyfi@vmst.is.
Almennar reglur viðeigandi kjarasamnings gilda um uppsögn starfsmanns enda skuli starfsmenn sem starfa á grundvelli atvinnuleyfa njóta sömu réttinda og innlendir starfsmenn.
Nánari upplýsingar
Sé þörf á nánari upplýsingum eða leiðbeiningum en finna má á vef stofnunarinnar má senda erindi á
netfangið atvinnuleyfi@vmst.is eða hafa samband á símatíma.
