Bótaréttur sjálfstætt starfandi einstaklings.

Nr. 37 - 2003

ÚR­SKURÐUR

 

Þann 28. apríl 2003 kvað úr­skurð­ar­n­efnd at­vinnu­leysis­bóta upp svohljóðandi úr­skurð í máli nr. 37/2003.

 

Máls­at­vik og kæru­efni

 

1.

 

Út­hlutunar­nefnd at­vinnu­leysis­bóta fyrir Norðurland eystra ákvað á fundi sínum þann 28. janúar 2003 að synja umsókn B um atvinnuleysisbætur með vísan í 1. og 11. gr. reglugerðar nr. 740/1997 um bótaréttt sjálfstætt starfandi einstaklinga. Samkvæmt 11. gr. reglugerðarinnar skal maður sem starfar við eigin atvinnurekstur og á sæti í stjórn þess ekki á sama tíma eiga rétt á atvinnuleysisbótum.  Vísað var til þess að samkvæmt hlutafélagaskrá sé B einn af eigendum fyrirtækisins X og eigi jafnframt sæti í stjórn fyrirtækisins, ásamt því að vera framkvæmdastjóri með prókúru.  Úthlutunarnefndin tók málið aftur fyrir á fundi sínum þann 4. mars 2003 og staðfesti fyrri ákvörðun sína.

 

2.

 

B kærði ákvörðun úthlutunarnefndar með bréfi dags. 30. mars 2003.  Í bréfi til úthlutunarnefndar dags. 18. febrúar 2003 segist hann hafa misst starf sitt við verslun Z um áramótin 1999/2000.  Hann hafi þá verið starfsmaður Z fullu starfi í samfellt 34 ár.  Frá árinu 1988 hafi hann átt 3ja tonna bát, en fram til þess tíma að hann missti vinnuna hjá Z hafi  hann aflað sér viðbótartekna með því að sækja sjóinn í sumarleyfi sínu ár hvert.  Allan þennan tíma hafi hann haft opið virðisaukaskattnúmer vegna reksturs bátsins.  Eftir atvinnumissinn hjá Z hafi hann unnið sem launþegi hjá óskyldum aðilum í átta til níu mánuði á ári.  Viðkomandi atvinnurekandi hafi þá séð um skil á tryggingagjaldi af launum hans.  Hina þrjá til fjóra mánuði ársins hafi hann sótt sjóinn og notað til sumarleyfis.  Þá mánuði sem hann sé sjálfstætt starfandi reikni hann sér endurgjald og greiði tryggingagjald af.  Hann hafi leitað eftir því við skattyfirvöld að fá leyfi til þess að hafa virðisaukaskattsnúmerið opið eingöngu þann hluta ársins sem hann sé sjálfstætt starfandi en það leyfi hafi ekki fengist.  Hans hagir hafi á síðastliðnu ári versnað mikið hvað tekjuöflun varðar.  Atvinna hans sem launamanns hafi mikið dregist saman og sá litli fiskkvóti sem honum hafi verið úthlutaður enn verið skertur og sé nú 9 tonn.  Það geti varla verið ætlun löggjafans að þeir sem eru með 2/3 til ¾ hluta heildartekna sinna á ári sem launþegar eins og hann eigi engan rétt til atvinnuleysisbóta.

 

 

Niður­staða

 

1.

 

Samkvæmt 1. mgr. 1. gr. laga um atvinnuleysistryggingar nr. 12/1997, eiga launamenn og sjálfstætt starfandi einstaklingar, sem verða atvinnulausir, rétt á bótum úr Atvinnuleysistryggingasjóði samkvæmt því sem fyrir er mælt í lögunum, enda séu þeir í atvinnuleit og fullfærir til vinnu.

 

Sam­kvæmt 2. mgr. 1. gr. laga um at­vinnu­leysis­tryggingar nr. 12/1997 er fé­lags­mála­ráð­herra veitt heimild til að setja nánari reglur um hvaða skil­yrðum sjálf­s­tætt starf­andi einstaklingar skulu full­nægja til þess að njóta bóta úr sjóðnum. Segir í ákvæði þessu að m.a. skuli settar reglur um hvaða skil­yrðum menn verða að full­nægja til þess að teljast sjálf­s­tætt starf­andi og vera at­vinnu­lausir.

 

            Í lögum um at­vinnu­leysis­tryggingar nr. 12/1997 er ekki kveðið sér­stak­lega á um réttar­stöðu þeirra sem eiga hlut í og/eða eru aðilar að stjórnun fyrir­tækja. Í reglu­gerð nr. 740/1997 um bóta­rétt sjálf­s­tætt starf­andi einstaklinga segir hins vegar orð­rétt í 11. gr.:

 

Um þá sem starfa hjá fyrir­tæki sem þeir eiga hlut í og/eða stjórna.

Maður sem star­far við eigin at­vinnu­rekstur, einn eða ás­amt maka sínum, eða við starf­semi sem hann rekur í sam­eign með öðrum aðila eða sem fer fram á vegum lög­aðila sem hann á jafnframt 50% eða meiri eignar­hluta í og/eða er aðili að stjórnun fyrir­tækisins, skal ekki á sama tíma eiga rétt á at­vinnu­leysis­bótum.  Sama gildir um þann sem vinnur við eigin at­vinnu­rekstur og á, einn eða ás­amt maka, börnum eða öðrum ná­komnum sbr. 3. tölul. 1. gr., 10 % eða meiri eignar­hluta í fyrir­tæki gegni hann jafnframt stöðu framkvæmda­stjóra, hafi prókúru þess eða á sæti í stjórn þess.

Til að öðlast rétt til at­vinnu­leysis­bóta verður hlut­að­eigandi að sýna fram á að hann hafi fram­selt eignar­hluta sinn og/eða sagt sig í raun frá stjórn fyrir­tækisins að upp­fylltum skil­yrðum 3. mgr. 9. gr. og að hann upp­fylli að öðru leyti skil­yrði laga um at­vinnu­leysis­tryggingar og þessarar reglu­gerðar fyrir bóta­rétti.

3. mgr. 9. gr. kveður síðan á um að ekki er hægt að uppfylla skilyrði um framsal eða lokun reksturs með því að afhenda reksturinn nákomnum.

 

 

Í 6. gr. reglu­gerðar nr. 740/1997 um bóta­rétt sjálf­s­tætt starf­andi einstaklinga úr At­vinnu­leysis­trygginga­sjóði segir orðrétt:

 

Sjálfstætt starfandi einstaklingur telst vera atvinnulaus, þegar hann uppfyllir öll eftirtalin skilyrði:

1. Er hættur rekstri, sbr. 7. - 10. gr.,

2. hefur ekki tekjur af rekstri,

3. hefur ekki hafið störf sem launamaður,

4. er sannanlega í atvinnuleit og er reiðubúinn að ráða sig til allra almennra starfa,

5. hefur tilkynnt lok rekstrarins til opinberra aðila, sbr. 7. gr.

 

            Í 7. gr. er kveðið á um að til að tilkynning um lok rekstrar teljist fullnægjandi þurfi hún að bera með sér að:

1.  Lok sjálfstæðrar starfsemi hafi verið tilkynnt launagreiðandaskrá Ríkisskattstjóra og

2.  virðisaukaskattskyldri starfsemi hafi verið hætt.

 

3.

 

 

Samkvæmt útskrift frá hlutafélagaskrá kemur fram að kærandi er stjórnarmaður í félaginu X ehf.  Hann er jafnframt framkvæmdastjóri með prókúruumboð.  Fram kemur tilgangur félagsins sé útgerð og annar skyldur rekstur, rekstur fasteigna og lánastarfsemi.  Félagið var stofnað þann 18. apríl 2002 af kæranda.    Samkvæmt útskrift frá ríkisskattstjóra var kærandi með reiknað endurgjald hjá X ehf. í þrjá mánuði á árinu 2002 eða júní, júlí og ágúst, kr. 200.000 á mánuði eða samtals kr. 600.000 á árinu. Samkvæmt virðisaukaskattskrá er félagið með opið virðisaukaskattnúmer.  Samkvæmt útskriftinni virðist kærandi hafa þegið atvinnuleysisbætur í janúar, mars, október, nóvember og desember árið 2002, jafnframt því að vera launþegi og með tekjur vel yfir tekjumörkum alla þessa mánuði samkvæmt lögum um atvinnuleysisbætur nr. 12/1997, utan októbermánaðar er hann er rétt undir mörkunum.  Launagreiðendur í öllum tilvikum voru útgerðarfélagið C og stofnunin D.

 

Samkvæmt öllu framansögðu er það niðurstaða úrskurðarnefndar atvinnuleysisbóta að kærandi uppfylli ekki skilyrði laga um rétt til greiðslu atvinnuleysisbóta.   Ber af þeim sökum að staðfesta ákvörðun úthlutunarnefndar um synjun á umsókn kæranda um atvinnuleysisbætur.

Með vísan til framanritaðs er ákvörðun út­hlutunar­nefndar at­vinnu­leysis­bóta fyrir Norðurland eystra í máli B staðfest.

 

 

Úr­skurðar­orð:

 

            Ákvörðun út­hlutunar­nefndar at­vinnu­leysis­bóta fyrir Norðurland eystra frá 28. janúar 2003 um synjun á umsókn B um atvinnuleysisbætur er staðfest.

           

 

Úr­skurð­ar­n­efnd at­vinnu­leysis­bóta

 

Frið­jón Guðröðarson

for­maður

 

Árni Benedikts­son                                             Benedikt Davíðs­son

 

Til baka